نحوه نوشتن مقاله مروری
در مقالات مروری عنوان چگونه نوشته می شود؟
طرز نگارش عنوان مقاله مروری همانند سایر مقالات است. عنوان باید جذاب، گویا و فاقد کلمـات اضـافی باشـد. در آن از حروف اختصاری بجز حروف بسیار شناخته شده و رایـج نباید استفاده شود. البته معیـار اسـتفاده از حـروف، راهنمـایی است که از طرف مجله هدف ارائه شده است. در مواردی نویسندگان پس از انتخاب مجله عنوان مقاله را براساس معیارهای آن تغییر می دهند.
در مقالات مروری چکیده چگونه نوشته می شود؟
چکیده در مقـالات مـروری بـه دو روش نوشـته مـی‌شـود: عده ای اعتقاد دارند در مقالات مروری بر خلاف مقالات اصـیل در چکیده تنها به تشریح موضوع مـورد بررسـی بپـردازیم و از ارائه خلاصه فشـرده مطالـب مقالـه خـودداری کنـیم. از طرف دیگر عدهای معتقدند که مقاله مروری نیز می‌توانـد یـک چکیده ساختارمند داشته باشد. آنها بـرای چکیـده قسـمتهای هدف، منابع دادهها، انتخاب مطالعات، استخراج دادهها، نتیجـه ترکیب دادهها و نتیجه‌گیری را پیشنهاد کـرده انـد. بایـد توجه داشت که راهنمـای نویسـندگان مقالـه(که توسط مجلات ارائه می شود) بایـد بـه عنـوان معیاری در روش نگارش چکیده در نظر گرفته شود.
در مقالات مروری مقدمه چگونه نوشته می شود؟
مقدمه به طور معمول، در مقدمه همه مقالات بایـد حـداقل سه پاراگراف آورده شود. در پاراگراف اول به بیان آنچه در مورد موضــوع مــورد بحــث مــی دانــیم بپــردازیم. در پــاراگراف دوم نادانسته‌هـای آن حیطـه و در پـاراگراف سـوم هـدف از انجـام پژوهش و نگارش مقاله آورده شود. در حالی که اگر در مقدمـه مقالات مروری به بیان دانسته‌هـای آن حیطـه بپـردازیم بـرای یافته‌ها مطلبی نمی‌ماند. از طرف دیگـر نادانسـته‌هـای حیطـه مانند مقالات اصیل قابل ارائه نیست. برای مقابله با این مشکل در پاراگراف اول به بیان زمینه و عقبـه موضـوع مـورد بررسـی می‌پردازیم و از بیان مطالبی که مربوط به قسمت یافته‌هاسـت باید خودداری شود. یکی از خطاهای نگارش در مقالـه مـروری عدم توجه کافی به مقدمه اسـت. بعضـی از نویسـندگان تصـور می‌کنند که در مقاله مروری فقط باید به توصـیف مجموعـه ای از یافته‌های مرتبط پرداخت و به ادغام فرضیه توجه ندارنـد. در مقدمه باید مفهوم و فرضیه مورد نظر در مقاله به بهترین وجـه ممکن بیان شود. بعضی فرضـیه را بـه طـور کامـل در مقدمـه می‌آورند و بعضی اشاره مختصری به آن کرده و در ادامه مقالـه و نتیجه‌گیری آنرا تکمیـل مـی کننـد. هـدف نیـز ماننـد بقیـه مقالات ذکر می‌شود اما در این نوع مقالات می‌توان هدف را بـا محدودهای وسیعتر از مقالات اصیل نوشت.
در مقالات مروری روش انجام کار چگونه نوشته می شود؟
روش انجـام کـار در همـه مقـالات بایـد به گونه‌ای نگارش شود که اگر فـرد دیگـری بـا همـان روش پژوهش را تکرار کرد به نتایج مشابهی دست یابـد. لـذا ذکـر جزییات و بیان کامل مراحـل انجـام کـار ضـروری اسـت. در مقالات مروری روش انجام کار شامل چگونگی دسترسـی بـه مقالات مورد نظر بـرای نگـارش مقالـه و معیارهـای انتخـاب مقالات است. در این قسمت باید پایگاههـای دادههـای مـورد اســتفاده (Data base) و کلمــات کلیــدی (Key words ) یــا عبارت مورد استفاده (Search query) برای جسـتجو در هـر یک از ایـن پایگاههـا آورده شـود. منظـور از پایگـاه دادههـا، سایت‌های اینترنتـی اسـت کـه مقـالات علمـی را در اختیـار پژوهشگران قرار می‌دهند. عمدهترین این پایگاههـا در علـوم پزشـــکی پابمـــد (PubMed )، آی اس آی (ISI web of Knowledge)، اســـکوپوس (SCOPUS)، گوگـــل اســـکالر (Google Scholar)، پروکوئســـت (ProQuest) ، اکســـفورد (Oxford) و اویــد (Ovid) هســتند. هــر یــک از ایــن پایگــاه دادهها دارای یک موتور جستجو است که به پژوهشگر امکان یافتن مقـالات مـورد نظـر را مـی دهـد. بعضـی از موتورهـای جستجو روشهای اختصاصی برای جستجو دارند که دقت آنها را بالا می‌برد. به عنوان مثال پابمد با اسـتفاده از سرفصـلهای موضوعی پزشکی (MeSH) و امکان محدود کردن یافته‌هـا از طریق (Limits)، طبقـه‌بنـدی مقـالات و جسـتجو در آنهـا را تسهیل کرده اسـت . بسـیاری از موتورهـای جسـتجو امکـان جستجوی پیشرفته و استفاده از کلمـات کلیـدی در عنـوان، متن، چکیده، نام نویسنده، هویت سازمانی نویسندگان و ... را به پژوهشگران می‌دهند.
معروفتــرین پایگاههــای دادههــای داخلــی، پایگــاه جهــاد دانشــــگاهی (SID)، ایرانمــــدکس (Iranmedex)، مجیــــران (Magiran)، ایرانداك (Irandoc) و مدلیب (MedLib) هستند. این پایگاهها منابع فارسی و مقالات انگلیسی مجلات داخلـی را در دسترس قـرار مـی دهنـد. ایـن منـابع اگـر چـه موتورهـای جستجوی قوی ندارند اما منابع فارسـی و انگلیسـی داخلـی را ثبــت کــرده و بیشــتر آنهــا را بــه صــورت رایگــان در اختیــار پژوهشگران قرار می‌دهند. با توجه به ایجاد پایگاه گوگل اسکالر در چند سال اخیر امکـان جسـتجوی منـابع فارسـی از طریـق موتور جستجوی گوگل نیز مهیا شده است.
بــرای نگــارش مطلــوب روش انجــام کــار، بایــد جســتجو در پایگاههای متعدد صورت گرفته و نام همه پایگاههای داده های مورد استفاده و کلمات کلیدی و عبارات مورد استفاده در آنهـا به تفصیل ذکر گردد. در گام بعد تعداد مقـالات یافـت شـده و روش انتخاب مقالات مطلوب به کار گرفته شده در مقالـه بایـد ذکر شود. بر اساس عبارت جستجوی به کـار رفتـه، پژوهشـگر تعدادی مقاله می‌یابد اما پس از بررسی، همه این مقالات مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. پژوهشگر باید معیارهای انتخاب مقالات مورد نظر را به دقت بیان کند. نکتـه مهـم دیگـر بیـان تـاریخ جستجو در منابع است. ذکر این زمان بـه داوران و خواننـدگان کمک می‌کند تا بدانند این جمع‌بندی، مقالات موجـود در چـه محدوده زمانی را بررسی کرده است.
بهتر است نحوه جمـع‌بنـدی مطالـب در مقالـه نیـز در روش انجام کار ذکر شود. در مقالات مروری می‌توان جمع‌بندی را به طرق مختلف انجـام داد کـه در بخـش یافتـه‌هـا توضـیح داده می‌شود. برای بررسی کفایت روش انجام کار چک لیسـت‌هـایی در دسترس است که می‌تواند به نویسندگان کمک کند.
در مقالات مروری یافته‌ها چگونه نوشته می شود؟
یافته‌های یـک مقالـه مـروری جمـع‌بنـدی مطالـب مقالات منتخب توسط پژوهشـگر اسـت. روش قطعـی و مـورد اتفاقی برای نوشتن یافته ذکر نشده است. اما بـا مـرور مقـالات روشهای مختلفی دیده مـی شـود: بـرای مثـال بعضـی رونـدی تاریخی را برمی‌گزینند و در طول زمان تغییراتی که در حیطـه مورد نظر رخ داده را مرتب کرده و ارائه می‌کنند. عده ای دیگـر طبقه‌بندی موضوعی را برای جمع‌بندی انتخاب می‌کننـد. ایـن افراد مقالات را مرور کرده و پس از فیش‌بـرداری مطالـب را در چند موضوع مرتبط طبقه‌بنـدی مـی‌کننـد و مطالـب را در آن حیطه‌ها خلاصه و جمع‌بندی می‌کنند. تعداد حیطه‌ها بسـتگی به پیچیدگی موضوع دارد. هـر چـه موضـوع پیچیـده تـر باشـد حیطه‌ها یا سرفصلهای بیشتری می‌توان در نظـر گرفـت. البتـه مرورگر باید توجه داشته باشد کـه تعـداد حیطـه‌هـا در حـدی باشد که قادر به نقد و جمع‌بندی آن باشد. روش ارائه شـده در منابع علمی که در مورد یک بیماری به بررسـی عوامـل خطـر، روش اثر عامل خطـر (فیزیوپـاتولوژی)، روش تشـخیص، روش درمــان و پیگیــری بیمــارمی‌پــردازد نمونــه مناســبی بــرای جمع‌بندی موضوعی اسـت. روش منتخـب بایـد بـه خوانـدن و درك مطلب توسط خواننده کمک کند. در کنـار ارائـه مطالـب طبقه‌بندی شده نویسنده مقاله به مقایسه و نقد مطالب مقالات می‌پردازد و به عنوان یک صاحب‌نظر نقطه نظـرات خـود را بـه آن اضافه می‌کند.
در مقالات مروری نتیجه‌گیری چگونه نوشته می شود؟
در مقاله مروری، بر خلاف مقاله اصیل که تنهـا یکی از دو حالت رد یا قبول فرضیه صـفر در آن مطـرح اسـت، چهار حالت برای نتیجه‌گیری وجـود دارد:
- اول آن کـه فرضـیه صحیح است و همه شواهد فعلی به نفـع تأییـد فرضـیه حاضـر هستند؛
- دوم آن که گرچه فرضیه اثبات نشده است اما در حال حاضر بهترین توجیه موجود است مگر آنکه شواهدی در رد آن ارائه شود؛
- حالت سوم صحیح یا غلط بـودن فرضـیه بـه دلیـل نداشتن هماهنگی شواهد و اختلاف نظر هنوز مشخص نیسـت؛
- در حالت چهارم فرضیه غلط اسـت. در ایـن حالـت یـا فرضـیه مورد نظر رد شده یا فرضیه مخالف در مقالات متعـدد صـحیح بوده است.
- حالت چهارم برای مواردی که یک فرضیه یا اعتقـاد غلط به طور وسیعی پذیرفته شده به کار می‌رود. بایـد بـه ایـن نکته توجه داشت که تنوع روش انجام کار در مطالعات مختلف به نتیجه‌گیری مناسب کمک می‌کند.
نویسنده: دکتر مجید عقلمند
مدیر دانشیار