ایرادات موضوع پایان نامه

محقق ممکن است در انتخاب موضوع تحقیق دچار اشتباهاتی شود که نتواند به نتیجه مناسبی برسد. برخی از این اشتباهات عبارتند از:

الف) کاربردی نبودن: بسیاری از تحقیقاتی که در دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی کشور انجام می‌شود، کاربرد مشخصی در داخل کشور ندارد و فقط عمر پژوهشگران و منابع مادی کشور را به هدر می‌دهد. شناخت نیازهای روز جامعه و طراحی پروژه‌های تحقیقاتی بر اساس این نیازها ضرورتی است که که یک تحقیق را ارزشمند و کارآ می‌کند.

ب) کلی‌گويی: گاهی افرادی که سابقه کم‌تری در پژوهش دارند، موضوعی را انتخاب می‌کنند که بسیار گسترده است. موضوع باید به‌گونه‌ای طرح شود که پاسخ آن در فرصتی که در اختیار است پیدا شود. بهتر است موضوع ساده‌‌تر و محدود‌تری برای تحقیق انتخاب شود.

پ) تکراری بودن موضوع تحقیق: تکرار تحقیقات قبلی، که نه تنها مساله‌ای را حلّ نکرده و به حل موضوعی نپرداخته، بلکه باعث از بین رفتن اعتبار محقق شده و حتی قابلیت ارائه گزارش و مقاله هم ندارد.

ت) سطح نامتناسب: پرداختن به موضوعات فاقد ارزش تحقیق از لحاظ سطح پایین مساله و یا پرداختن به موضوعات پیچیده و سنگین که بالاتر از سطح تحصیلی دانشجو است، موجب کاهش کیفیت تحقیق خواهد شد.

عوامل مؤثر در انتخاب کارآمد موضوع تحقیق

الف) نیاز و ضرورت 
نیازهای موجود هر محقق و یا جامعه‌ای، ممکن است او را وادار به انتخاب موضوع کند. این نیاز، ممکن است نوعی الزام باشد؛ مثل پروژه‌های کارشناسی، پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکترا.

ب) توانایی علمی 
انجام تحقیق موفق وابسته به توان بضاعت علمی محقق است؛ یعنی کسانی که در رشته خاصی تجربه و اطلاعات داشته باشند، در انتخاب موضوع در همان زمینه، آمادگی بیش‌تری دارند. 

پ) تجربه 
فعالیت‌های قبلی محقق در امر پژوهش، آمادگی و انگیزه بیش‌تری در او ایجاد می‌کند؛ ضمن این که هر تجربه تحقیقی، هموار کننده تحقیقات بعدی می‌شود 

ت) محدودیت‌ها
توجه به محدودیت‌های محیطی و عوامل باز دارنده، می‌تواند در انتخاب موضوع و نوع تحقیق، مؤثر باشد؛ برای مثال، اگر محدودیت‌هایی همچون کسب اجازه از ‌مسؤولان و یا صرف هزینه‌هایی زیاد و زمانی طولانی برای اجرای تحقیق، لازم باشد، این نوع محدودیت‌ها، می‌توانند در انتخاب موضوع، مؤثر باشند.
 

نویسنده: دکتر مجید عقلمند(مدیر دانشیار)