آماری از تقلب و تخلف

کامپیوتری در گوشه مغازه لوازم التحریر، وظیفه استخراج مقالات علمی را برای دانش آموزان مدرسه برعهده دارد. وارد شدم تا خودکار بخرم. همراه با من، یک دانش آموز کلاس پنجم نیز وارد شد. تا من از بین خودکارها، دلخواهم را برگزینم، او مقاله انتخابی از بین چهار موضوع ارائه شده به متصدی را در دست داشت و به مدرسه رفت. کمی قبل از ساعت 13.

"آنچه که در کشور ما پژوهش نام گرفته است!"

پژوهشگر برتر

فردی را می شناسم که پژوهشگر برتر شد. او طی دو سال 134 مقاله علمی نوشته بود. ده سال اول شروع کار دانشگاهی اش را کنار می گذاریم. اگر در طی 20 سال باقی مانده پژوهشگر باشد، می تواند 1340 مقاله علمی بنویسید.

وضعیت کنفرانس ها

در یک کنفرانس بین المللی شرکت کردم. مقالات بصورت سخنرانی و ارائه به صورت پوستر پذیرفته شدند. یک هفته بعد هزینه شرکت در کنفرانس را پرداختم و 3 روز بعد مدارک کنفرانس دریافت شد. پس از 9 ماه به یاد آوردم که قرار بود در یک کنفرانس بین المللی شرکت کنم. با آنها تماس گرفتم اما پاسخی دریافت نشد و نمی دانم که کنفرانس برگزار شد یا نه! مشکلی با این ندارم چون مدارک رسمی کنفرانس را 5 ماه قبل از برگزاری برای من فرستادند. شرکت در کنفرانس فقط هزینه اضافه بر من تحمیل می کرد. چه خوب است که در کشور ما کنفرانس هایی هست که در واقع نیست!

تصویر 1: یکی از مدارک دریافت شده از کنفرانس

موسسه ای پژوهشی را می شناسم که کنفرانسی ملی و  از این "اولین کنفرانس ها ..." توسط آن برگزار شد. 7 مقاله را جهت داوری فرستادند. 5 مقاله کاملا رد شد. 2 مقاله دیگر نیز به ویرایش اساسی نیاز داشت. اما در دفترچه‌ی کنفرانس دیدم که همه مقالات پذیرفته شده است. حتی غلط های املایی نیز درست نشده بود. حتی "جکیده". در فایل عنوان ها، 480 مقاله لیست شده بود. هر مقاله 100 هزار تومان، جمع می شود 48 میلیون تومان. من هم بودم، در رد مقالات تردید می کردم. توجه کنید که آن سال ها، سال های خوبی بود. سالهایی که دانشجویان تحصیلات تکمیلی آنقدر زیاد نبودند. اگر این کنفرانس الان برگزار شود تعداد مقالات دریافتی 4800 خواهد بود.

و چه خوب است که مکان کنفرانس ها را از مراکز داخلی به ترکیه و مالزی منتقل کردند. نیازی به گرفتن مجوز از هیچ سازمانی نیست. یک روز دور هم در هتلی جمع می شویم و بعد از باربیکیو کمی هم حرف می زنیم و اسمش می شود کنفرانس بین المللی "تاثیر فلان بر فلان". جالب اینکه اینگونه کنفرانس ها به صورت گروهی در یک روز برگزار می شوند. مثلا اگر همسر شما در رشته روانشناسی متخصص باشد و شما در رشته مهندسی، هر دو می توانید در کنفرانس هایی که در یک روز برگزار می شوند شرکت کنید. با یک تیر سه نشان می زنید. هم تفریح خارج اوکی می شود و هم به پیشرفت علم کمک می کنید. یادتان باشد رسیدها را به معاونت پژوهشی ارائه دهید.

بیشتر بدانید: مقاله‌ای در مورد «قهر مش مراد با برادرش» در همایش علوم رفتاری پذیرش گرفت

مجلات ISI

"آیا می خواهید ثروتمند شوید؟"، "آیا می خواهید در یک سال، بار یک عمر را ببندید؟". برای رسیدن به این آرزو راهی نزدیک می شناسم. سردبیر مجله ISI شوید. یک مجله ISI تاسیس کنید. زیرا یک مجله هندی را می شناسم که دو سال در موسسه ISI نمایه شده بود (اطلاعات بیشتر) و توانست با چاپ 2650 مقاله 397500 دلار (براساس نرخ 3300 تومان برابر است با 1.311.750.000 تومان) بدست آورد. اکثر مقالات نیز توسط کنفرانس هایی که قول چاپ تضمینی مقاله را به شرکت کنندگان می دهند، برای شما ارسال می شود. دانشجویان فوق لیسانس و دکتری و اعضای هیات علمی نیز تا آخر عمر برای شما دعای خیر می کنند. زیرا مقالات آنها فقط در مجله‌ی شما قابلیت چاپ داشت.

در گذشته پستی با عنوان"خاطره ای از نوروز 92 و 93 در دانشیار" منتشر شد. در این پست به مجله ای اشاره شده است که حساب بانکی آن بدلیل کلاهبرداری بلوکه شده بود و زمانی که ما حواله ای را به آن انجام دادیم بانک مبدا حساب ما را بست. زیرا شبه ی کمک به سازمان تروریستی برای آنها ایجاد شده بود. جالب این است که این مجله مقالات بسیاری را از ایران پذیرفت و هنوز هم در حال فعالیت است و افرادی را می شناسم که تمامی رزومه آنها براساس چاپ مقاله در چنین مجلاتی ساخته شده است. درخت علمشان شکلی از باروری گرفت و استاد شدند.

 اولین بار در سال 1391 در خصوص مجله Archives Des Sciences Journal هشدار دادم و پست هایی منتشر شد. نتیجه تجربه ای شبیه به حمله به لانه زنبور بود. حمله ای در کودکی. تجربه ای تلخ. اما مبارزه همچنان ادامه دارد. ایمیل زیر دیروز دریافت شده است. توجه داشته باشید که این مجله توسط وزارت علوم بی اعتبار اعلام شده است. البته بهتر بود که در بخش مجلات جعلی قرار گیرد.

تصویر 2: ایمیل دریافت شده از سوی مجله جعلی

استاد راهنما

دانشجوی پرتلاش خارج از کشوری را می شناسم که موضوع پایان نامه او مربوط به ایران است. براساس قوانین وزارت علوم مجبور است استاد راهنمای داخلی نیز داشته باشد. جالب اینکه استاد راهنما نمی تواند پایان نامه انگلیسی مطالعه کند و این دانشجو مجبور است دو پایان نامه آماده کند، به فارسی و به انگلیسی.

قوانین وزارت علوم برای بالابردن علم و درستی تحقیق انجام شده است، اما نتیجه کاملا مخالف با آن چیزی است که هدف بود.  

تبلیغات

سال ها قبل بنری در خیابان نصب شده بود که در آن به دکتر **** که مقاله ای را در یک مجله آمریکایی (The Journal of American Science) به چاپ رسانده بود، تبریک گفته بودند و شورای شهر این را افتخاری برای شهرشان می دانست. (این مجله را که یادتان هست؟!)

خرید و فروش مقاله و کتاب

در سال گذشته ایمیلی دریافت شد. این ایمیل حاوی عنوان و چکیده یک مقاله علمی بود که از مجله ای با ضریب تاثیر 2 پذیرش گرفته بود و نویسنده تصمیم داشت جایگاه نویسندگان را واگذار کند. جایگاه نفر اول متعلق به نویسنده اصلی بود و 3 جایگاه دیگر با قیمت های زیر واگذار می شد.

این اولین باری بود که چنین ایمیلی به دانشیار ارسال می شد. باید منتظر می ماندم تا مقاله چاپ شود و سپس نویسندگان مقاله/خریداران مقاله را شناسایی کنم. مقاله پس از 3 ماه چاپ شد. این مقاله 4 نویسنده داشت. نویسنده اصلی دانشجوی مقطع دکتری دانشگاه *** بود. از 3 نویسنده دیگر، 2 نویسنده عضو هیات علمی بودند و 1 نویسنده دانشجوی دکتری.
 

تصویر 3: فروش جایگاه نویسندگان

تصویر زیر مربوط به ایمیل دریافتی از سوی یک موسسه است که جایگاه نویسندگان سوم، چهارم و پنجم فصلی از کتاب که از انتشارات Wiley پذیرش گرفته است را بفروش می گذارد. منتظرم تا این کتاب چاپ شود. در مهرماه نویسندگان این کتاب ارزشمند را خواهم شناخت.

تصویر 4: فروش جایگاه نویسندگان

و ایمیلی دیگر. این مقاله 5 ماه قبل چاپ شد. نویسندگان آن از اعضای هیات علمی و دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری هستند. نویسندگانی از دانشگاه هایی که فاصله بسیار زیادی با هم دارند، توانستند در این تحقیق ارزشمند مشارکت نمایند.

تصویر 5: فروش جایگاه نویسندگان

"قطعا بازار فروش مقاله، بسیار بزرگتر از آنچیزی است که فکر کنید."

بیشتر بدانید: موسسه دانش بنیان مقاله می فروشد!

مجلات جعلی

بررسی اعتبار مجلات علمی یکی از خدمات ارائه شده در دانشیار است. بسیاری از مجلات قبل از اینکه در لیست مجلات بی اعتبار و جعلی قرار بگیرند توسط دانشیار شناسایی می شوند.

دانشجویی با دانشیار تماس گرفت. درخواست او بررسی اعتبار یک مجله علمی بود. ما مجله را جعلی می دانستیم و به دانشجو اعلام شد. اما او تماس گرفت و گفت استاد راهنما با چاپ مقاله موافقت کرده است. آنها پس از 5 ماه به این نتیجه رسیدند که مجله جعلی است. حال برای چاپ مجدد مقاله در مجله ای دیگر چه کاری باید انجام شود؟ پاسخ ما این بود که فقط در صورتیکه مجله، مقاله را حذف نماید می توانند نسبت به ارسال آن به مجله دیگری اقدام نمایند. مجله مقاله این دانشجو را حذف نکرد و به تمامی ایمیل های ارسالی ما نیز بی توجه بود. با بررسی های بیشتر توانستیم شماره ی تماس فردی که دامنه توسط او ثبت شده بود را بیابیم. آن فرد ایرانی بود. مسئول کافی نتی در نزدیکی دانشگاه و فردی بود که این مجله توسط او به چند دانشجوی دیگر نیز معرفی شده بود. او با همکاری دوستانش مجله ISI ساخته بود و مقالات دانشجویان را می پذیرفت. موضوع از طریق پلیس پیگیری شد.

آمار گوگل

نمودارهای زیر از سایت گوگل استخراج شده است که مسیر جستجوی "کلیدواژه های مرتبط به پایان نامه" را نشان می دهد. نمودار نشان می دهد که تقاضا برای هر کلید واژه از سال 2011 آغاز شده است.

•    انجام پایان نامه
•    خرید پایان نامه
•    فروش پایان نامه

تصویر 6: آمار مستخرج از گوگل ترند

نمودار زیر نیز مسیر جستجوی "کلیدواژه های مرتبط به مقاله علمی" را نشان می دهد. جستجوی این سه کلیدواژه از سال 2009 آغاز شده است.

•    خرید مقاله
•    فروش مقاله
•    انجام مقاله

تصویر 7: آمار مستخرج از گوگل ترند

دو نمودار بالا رشد تقلب و تخلف را نشان می دهند. باید توجه داشت که نمودار صعودی است و به همین حالت نیز باقی خواهد ماند.

بیشتر بدانید: کمیت تولید مقالات‌علمی در سال ۹۳ بازهم از کیفیت سبقت گرفت/ تولید علم ایران بالاخره امسال کیفی می‌شود؟

حاصل
بی تدبیری گذشته و سیاست های غلط منجر به ایجاد بازار فروش پایان نامه و مقاله شد. این بازار هر روز بزرگتر می شود. زمانی که رزومه دانشجویان دعوت شده به مصاحبه دکتری بررسی می شود شاهد شگفتی ای از توانایی تحقیق هستیم. بعضی از دانشجویان با رزومه ای به جلسه وارد می شوند که سوابق آنها برابر با یک استادیار است. بعضی از اساتید دانشگاه هم هستند که هنوز مهر مربی بودن آنها خشک نشده، پرونده خود را برای تغییر وضعیت به استادیاری/دانشیاری می فرستند. رزومه آنها پر است از مقالات مختلف. چگونه در مدت 730 روز می توان 134 مقاله نوشت؟ با اینکه فقط خواندن دقیق یک مقاله و فهم آن و استخراج نتایج به یک روز کامل زمان نیاز دارد.

اساتید دانشگاه بیشتر از هر فرد دیگری می توانند در خصوص پرونده پژوهشی دانشجویان و همکاران قضاوت کنند. مشخص است که چه کسی متقلب است. متاسفانه در سیستم حاضر صحبت در خصوص شبهات ایجاد شده در خصوص پرونده های پژوهشی، از جلسات خصوصی غیبت، فراتر نمی رود و شاهد لغو همکاری، جریمه و اخراج نیستیم. در مواردی هم که کار بالا می گیرد. تلفنی از بالا، فرد را از اتهام پاک می کند. فراموش نکنید که وابسته بودن به سازمان هایی مانند *** می تواند بسیار مفید باشد. افراد متقلب و حقه باز بیش از سایرین به این سازمان ها نزدیک می شوند و خود را بیمه می کنند. نامه ای بی ربط از یک جای بی ربط به یک دانشگاه که همیشه فرد را نجات می دهد و بعد از آن هم کسی جرات نمی کند حرفی بزند.

تقلب و تخلف همیشه وجود داشته، ما هستیم که باید سیستمی را جهت مقابله با آن ایجاد کنیم. متاسفانه سیستم و سیاست امروز ما نتیجه خوبی نداشته  و باید منتظر بازنگری و تصمیمی نو از سوی مدیران‌مان باشیم. توجه داشته باشید که عفونت منتشر می شود. جهان را نسبت به علم مان بی اعتماد نکنیم. دست از سر آمارهای رشد علمی برداریم و یک بار، برای اولین بار، برای همیشه، برای آینده سرزمین مان، فکری اساسی کنیم.

دانشیار این امکان را می دهد که بازاری را که ایجاد شده است، بررسی نماییم. مسیری که بر آن هستیم به بی آبرویی ختم می شود. در هفته گذشته در یکی از ایمیل های دریافتی نوشته بود که "ما مسیر شما را برای تحصیل در آمریکا آسان خواهیم کرد". آیا دانشجویی که با رزومه ای جعلی به دانشگاه های خارج از کشور برود، می تواند نماینده خوبی برای ما باشد؟ آیا جهان علم، دید خوبی به ما خواهد داشت؟

بیشتر بدانید: ابعاد گسترده "فساد علمی" در ایران

نویسنده: مجید عقلمند (مدیر دانشیار)